Zapraszamy do lektury fragmentu nowej publikacji Wydawnictwa Uniwersytety Łódzkiego -„Współczesna przedsiębiorczość a rozwój małych i średnich firm” R. Lisowskiej i J. Ropęgi.
Przedsiębiorcze myślenie i podejmowanie decyzji
Kto jest przedsiębiorcą?
Prowadzone przez dziesięciolecia badania nie przyniosły jednoznacznej odpowiedzi, które cechy osobowości wyróżniają przedsiębiorców. Nie jest możliwe nakreślenie modelu „typowego przedsiębiorcy”, gdyż w zależności od rodzaju i formy działalności czy warunków otoczenia posiadane przez niego cechy mogą ułatwiać lub hamować efektywność podejmowanych działań. Można wyróżnić kilka wspólnych cech osobowości charakterystycznych dla przedsiębiorców – tj. potrzebę osiągnięć, skłonność do ryzyka, poczucie kontroli – nie są one jednak wiążące czy predysponujące do bycia przedsiębiorcą. Różnice między samymi przedsiębiorcami są często większe, niż gdy porównuje się ich do osób niebędących przedsiębiorcami. Przedsiębiorczość wymaga zbyt wielu różnych zachowań, aby dało się je sprowadzić do kategorii cech osobowości. Niewątpliwie przedsiębiorczość jest procesem, w którym tworzą się nowe organizacje, dlatego też pytanie stawiane przez wielu wcześniejszych badaczy: „Kto jest przedsiębiorcą?” jest źle postawionym pytaniem.
Potencjał przedsiębiorcy
Potencjał przedsiębiorcy wywiera wpływ na wzrost małego czy średniego przedsiębiorstwa w różnych fazach jego rozwoju. Niekiedy zdarza się, że ten, osiągając pewien pułap zatrudnienia, na którym kończą się jego możliwości sprawowania władzy organizacyjnej, nie jest skłonny do rozwijania firmy. Problemy związane ze sprawnością zarządzania w małych i średnich firmach, w których występuje rozczłonkowanie hierarchiczne (tzn. właściciel jest jednocześnie menedżerem), dotyczą tego, że przedsiębiorca musi podejmować równocześnie zarówno decyzje bieżące, jak i strategiczne.
Doświadczenie i motywacja
Istotnym czynnikiem rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, wynikającym z zachowań przedsiębiorcy, jest motywacja, która często stanowi siłę napędową do działań biznesowych, tzn. podjęcia decyzji o uruchomieniu i prowadzeniu przedsiębiorstwa. W tym kontekście ważne jest również doświadczenie zawodowe, które może pobudzać kreatywność, innowacyjność, proces uczenia się oraz rozwój umiejętności koncepcyjnych. Uwarunkowania te nabierają szczególnego znaczenia w procesie planowania i uruchomienia działalności gospodarczej, gdyż są związane ze sposobem zorganizowania danego przedsiębiorstwa, procesem zarządzania, realizacją celów, a także decydują o jego przetrwaniu i rozwoju.
Szansa
Proces przedsiębiorczy zaczyna się od szansy. Rozpoznanie szansy ma swoje źródła w kreatywności, która jest cechą łączącą przedsiębiorcę i jego zespół. Jednak nie każdy dobry pomysł idzie w parze z unikalną szansą. Na każde sto pomysłów prezentowanych inwestorom – czy to w formie biznesplanu, czy ogólnej propozycji – mniej niż cztery otrzymują dofinansowanie. Ważną umiejętnością przedsiębiorcy i inwestora jest więc zdolność szybkiego oszacowania potencjalnych efektów pomysłu oraz decyzja dotycząca tego, jak wiele czasu i środków temu poświęcić.
Zasoby
Nie jest konieczne posiadanie wszystkich koniecznych zasobów, zwłaszcza kapitału, aby osiągnąć sukces w przedsięwzięciu. Pieniądze podążają za szansami o wysokim potencjale, wyobrażanymi i ukazywanymi przez silny zespół zarządzający. Można przytoczyć ideę bootstrappingu jako sposobu na zaistnienie przedsiębiorczych biznesów, dzięki której mogą stworzyć znaczącą przewagę konkurencyjną. Bootstrapping jest filozofią działania przedsiębiorstwa, zwłaszcza w początkowych etapach rozwoju, polegającą na korzystaniu z wewnętrznych źródeł finansowania poprzez minimalizację kosztów, a także szybkie wprowadzenie produktu na rynek, aby przedsięwzięcie generowało przychody. W późniejszym etapie dochodzi dalsze doskonalenie produktu. Ważną zasadą jest też odpowiednie zarządzanie cyklem kapitału obrotowego (krótki cykl obrotu należności przy maksymalnym wydłużaniu terminów płatności zobowiązań).
Zespół
Nowe przedsięwzięcie wymaga przedsiębiorczego lidera, który ma takie osobiste cechy, jak: zdolność szybkiego uczenia się oraz uczenia innych, elastyczność, zdolność mierzenia się z przeciwnościami, uczciwość i rzetelność. Umiejętności w zakresie pozyskiwania innych kluczowych członków zespołu, a następnie jego budowanie to jedne z najbardziej cenionych zdolności, jakich szukają inwestorzy. Przy tworzeniu zespołu trzeba zwrócić uwagę na kwalifikacje zawodowe, motywację i zaangażowanie, samodzielność i umiejętność pracy w zespole oraz kreatywność przyszłych i obecnych członków zespołu.
Podsumowanie
Proces przedsiębiorczy rozpoczyna się od identyfikacji szans przedsiębiorczych, czyli sytuacji, kiedy zasoby mogą zostać na nowo połączone i wykorzystane w taki sposób, aby przynosiły zysk.
Na rozwój małych przedsiębiorstw wpływają także niematerialne uwarunkowania, takie jak: kompetencje przedsiębiorcze, sieć osobistych powiazań oraz proces uczenia się. Kompetencje przedsiębiorcze to wiedza ogólna i specjalistyczna, motywacja, cechy osobowości, postrzeganie siebie, rola społeczna, a także umiejętności, które mają doprowadzić do utworzenia, przetrwania i rozwoju przedsięwzięcia. Istotną rolę odgrywa też sieć osobistych kontaktów - np. osoby, organizacje - powiązanych zbiorem specyficznego typu relacji społecznych (np. przyjaźń, transfer kapitału). Sieć ta m.in. wspomaga proces identyfikacji szans w otoczeniu, umożliwia dostęp do niezbędnych zasobów, w tym informacji cennych dla prowadzenia przedsiębiorstwa, motywuje przedsiębiorcę do działania, dostarcza wsparcia emocjonalnego, sprzyja transferowi wiedzy, stwarza klimat dla transakcji rynkowych.
/Z książki R. Lisowskiej i J. Ropęgi „Współczesna przedsiębiorczość a rozwój małych i średnich firm” z serii Akademia Zarządzania i Finansów (Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego)/
